dieta dla wrażliwości pokarmowej

75% osób z IBS czuje się lepiej po zmianie diety na low FODMAP. Ta dieta obecnie pomaga też przy innych problemach jelitowych. Należy unikać pokarmów, które nas organizm źle toleruje, jak gluten czy laktoza.

Warto rozmawiać z ekspertami, by stworzyć odpowiedni plan żywieniowy. Dieta powinna zawierać dużo błonnika, probiotyków, chudego białka i omega-3. Wskazane jest nie jeść produktów przetworzonych, cukru ani alergenów.

Spis treści:

Kluczowe wnioski

  • 75% osób z IBS odczuwa poprawę po zastosowaniu diety low FODMAP1.
  • Dieta low FODMAP pomaga również przy innych schorzeniach jelit1.
  • Unikanie produktów wywołujących reakcje alergiczne jest kluczowe dla poprawy samopoczucia.
  • Dietę należy dostosowywać indywidualnie, najlepiej w konsultacji ze specjalistą.
  • Właściwa dieta powinna być bogata w błonnik, probiotyki i chude białko.

Wprowadzenie do diety eliminacyjnej

Dieta eliminacyjna stosuje się do diagnozowania nietolerancji i reakcji alergicznych na jedzenie. Polega na tymczasowym wykluczeniu podejrzanych pokarmów z diety. Chce się zobaczyć, które składniki mogą powodować problemy z jelitami i alergie. Proces ten ma dwa etapy: eliminację i reintrodukcję. Na początku przestaje się jeść podejrzane produkty na kilka tygodni. Potem stopniowo się je wprowadza, obserwując reakcje swojego ciała.

dieta eliminacyjna

Czym jest dieta eliminacyjna?

Dieta eliminacyjna pomaga odnajdywać produkty, które sprawiają kłopoty, np. ból brzucha. Można użyć specjalnej karmy lub hydrolizatów protein, które są dobre dla alergicznych psów2. To samo działa u ludzi. Kluczowe jest wyeliminowanie alergenów na jak najdłużej. Następnie powoli je dodajemy, patrząc na to, jak reagujemy.

Dlaczego dieta eliminacyjna jest konieczna?

Nietolerancja pokarmowa i reakcje alergiczne stają się coraz ważniejsze. Od lat 80. XX wieku przypadki alergii i nietolerancji rosną. Teraz dotykają one około 40% Polaków3. Dzieci są narażone głównie na mleko i niektóre orzechy. U dorosłych alergie najczęściej wywołują owoce morza i orzechy3. Objawy mogą pojawić się bardzo szybko, a czasem dopiero po kilku dniach. Dieta eliminacyjna pomaga zidentyfikować szkodliwe składniki, minimalizując ryzyko poważnych objawów.

Objawy nietolerancji pokarmowej

Nietolerancje pokarmowe to coraz częstszy problem na całym świecie. Ocenia się, że 1 na 5 osób w krajach rozwiniętych ma problemy z przewodem pokarmowym4.

Najczęstsze objawy

Typowe objawy to bóle brzucha, wzdęcia i trudności z wypróżnianiem. Także uczucie pełności. Nietolerancja laktozy jest powszechna, dotyka aż 36% dorosłych w Polsce4. W Polsce 70% osób z IBS nie toleruje mleka i pszenicy4.

objawy nietolerancji pokarmowej

Objawy mogą obejmować nadmiar śluzu w kale, spuchnięty brzuch po jedzeniu i zmęczenie. Często ludzie czują się ciężko po posiłkach zawierających nieznoszone składniki.

Jak rozpoznać nietolerancje pokarmowe?

Rozpoznanie zaczyna się od zauważenia objawów po jedzeniu. Dieta eliminacyjna może pomóc, eliminując podejrzane produkty i obserwując reakcje organizmu4. Używa się też testów oddechowych i badań genetycznych w przypadku laktozy5.

Diagnoza potrzebuje pomocy specjalisty. Nietolerancje są częstsze niż alergie. Dokładne ustalenie diagnozy jest kluczowe dla prawidłowego leczenia4. Inne testy, jak próby prowokacji czy badania laboratoryjne, mogą także pomóc w pełniejszym zrozumieniu stanu zdrowia.

Diagnostyka nietolerancji pokarmowych

Diagnoza nietolerancji pokarmowych to ważny proces. Pomaga on ujawnić, czy symptomy są spowodowane określonymi pokarmami. Objawy nietolerancji to między innymi bóle brzucha, biegunka lub depresja6. Testy są kluczowe, by precyzyjnie określić, co nam szkodzi.

Czytaj  Czy warto stosować dietę DASH na odchudzanie? Korzyści i wady

Test Food Detective bada przeciwciała i pokazuje, na co organizm reaguje negatywnie7. Testy te wykrywają wysokie poziomy przeciwciał, co może prowadzić do rozmaitych reakcji7. Dodatkowo, ważne są badania krwi i oddechowe, jeśli podejrzewamy nietolerancje na fruktozę czy laktozę6.

testy na nietolerancje

Skuteczna diagnostyka pokarmowa to badanie poziomu przeciwciał, zwłaszcza IgG6. Po otrzymaniu wyników, powinniśmy wykluczyć niebezpieczne produkty na 3 miesiące7.

Jakiekolwiek pozytywne testy powinny nas zmotywować do działania. Szczególnie skupmy się na wyeliminowaniu produktów, na które nasze ciało silnie reaguje. Resztę można jeść z umiarem7. Diagnoza to klucz do lepszego samopoczucia i zdrowia osób z nietolerancjami. Regularne badania i dbałość o swoje ciało to nasz obowiązek.

TestCena
Food Detective425 zł
Food Detective + dieta eliminacyjna725 zł
Food Print 1201200 zł
Food Print 2001700 zł
Food Test 1101050 zł

Plan żywieniowy dla osób z wrażliwością pokarmową

Osoby wrażliwe na pokarmy mogą dużo zyskać, stosując odpowiedni plan żywieniowy. Taki plan ma ważny wpływ na poprawę życia i zdrowie jelit. Istnieje kilka zasad, które warto pamiętać.

Ważne jest, by jeść często, ale małe porcje. Należy unikać jedzenia, które może wywołać alergie czy nietolerancje.

Jak stworzyć plan żywieniowy?

Tworząc dietę dla osób z wrażliwością pokarmową, warto skupić się na błonniku i probiotykach. One pomagają utrzymywać zdrowie jelit. Dla osób z IBS zaleca się około 30-50 g błonnika dziennie8.

Stosuj zdrowe techniki gotowania, czyli gotuj, piecz, albo dusz. To również pomaga utrzymać zdrową dietę.

Ważne składniki diety

Ważne jest, by dieta była bez alergenów i dostosowana do potrzeb każdej osoby. Alergie pokarmowe to problem dla 4-8% dzieci i 2-3% dorosłych. Nietolerancje występują znacznie częściej4.

Okazuje się, że 75% osób z IBS czuje się lepiej, gdy stosuje dietę low FODMAP9. Ta dieta polega na ograniczeniu kilku składników. Wybieraj produkty, które są niskie w FODMAP, np. marchew, ogórek, pomidor czy cukinię8.

Dieta dla wrażliwości pokarmowej

Dieta dla wrażliwości jelitowej się odstaje. Należy ostrożnie wybierać jedzenie. Ważne jest, aby omijać pszenicę, żyto i jęczmień10. Te składniki często powodują kłopoty. Zamiast zwykłego pieczywa, można jeść chleb orkiszowy na zakwasie. Dobrze jest też wybierać produkty bez laktozy10. Chodzi o laktozę, cukier w mleku, kazeinę i gluten10.

Dodawanie do diety błonnika rozpuszczalnego jest bardzo dobre. Błonnik pomaga poprawić pracę jelit. Produkty z niskim FODMAP są lepiej tolerowane. W tym przypadku dojrzałe sery i bezlaktozowia mleka są wskazane10. Ważne jest też trenowanie dzieci w jedzeniu różnych pokarmów. To pomaga zwiększyć tolerancję11.

Dieta dla wrażliwości jelitowej musi być dopasowana do konkretnego człowieka. Rodzice często szukają pomocy, gdy ich dzieci są wybredne w jedzeniu. Trudności mogą występować na różne sposoby. Dzieci mogą nie lubić nowych smaków lub wolić jedzenie o konkretnej konsystencji11. Terapeuci pracują nad stopniowym przyzwyczajaniem dzieci do różnych smaków11.

Typ produktówRekomendacje
PieczywoChleb orkiszowy na zakwasie
Produkty mleczneSer dojrzewający, mleko bez laktozy
BłonnikWarzywa bogate w błonnik rozpuszczalny
FODMAPProdukty z niską zawartością FODMAP

Bezpieczne produkty dla osób z nietolerancją pokarmową

Wybór żywności bezglutenowej to klucz dla tych, którzy nie tolerują niektórych pokarmów. Dzięki odpowiedniej diecie można uniknąć problemów z jelitami. Aż 20% ludzi w krajach rozwiniętych cierpi na symptomy z tego powodu4.

Mięso drobiowe i ryby to dobre opcje dla osób, które muszą unikać FODMAP. Sery bez laktozy też powinny być OK, ale najpierw skonsultuj się z lekarzem4.

Aż 4-8% dzieci i 2-3% dorosłych cierpi z powodu alergii jedzeniowej4. Ważne jest, aby dla nich wybrać odpowiednie jedzenie. To poprawi ich jakość życia.

Z kolei, problem z nietolerancją laktozy ma aż 36% dorosłych w Polsce i czasem się zwiększa4.

Dlatego trzeba uważać na produkty mleczne, jak kefir czy jogurt naturalny. Takie produkty mogą zawierać dobre bakterie dla twojego brzucha. Pamiętaj, że dieta bezglutenowa i FODMAP może pomóc złagodzić objawy z jelitami.

Produkty do unikania przy nietolerancji pokarmowej

Alergeny pokarmowe mogą pogarszać objawy nadwrażliwości jelitowej. Dlatego ważne jest wyeliminowanie niebezpiecznych produktów. Te mogą wywołać reakcje alergiczne. Na początek, warto ustalić, które alergeny musimy unikać.

Czytaj  Jak zrównoważona dieta może wspierać zdrowie kości? Odkryj kluczowe składniki

Lista głównych alergenów

Do najczęstszych alergenów pokarmowych zaliczamy gluten, laktozę, soję, orzechy, jaja i ryby. Około 5-8% niemowląt i małych dzieci cierpi na alergię do nich, podobnie jak 1-2% dorosłych3. Równie ważne jest, że 70% osób z zespołem jelita nadwrażliwego reaguje negatywnie na mleko i/ lub pszenicę4.

Nietolerancja pokarmowa jest częstsza u kobiet. Objawy mogą dotyczyć różnych części ciała. Od układu pokarmowego, przez skór, po oddechowy12.

Dbaj o ostrożność przy wyborze jedzenia. Nie zapominaj o alergenach, które są powszechnie używane. Większość osób z alergią ma także choroby jak astma czy problemy skórne12.

Produkty przetworzone

Unikaj produktów przetworzonych. Mają one często tłuste składniki i dodatki, które mogą zaszkodzić. Dla osób z nadwrażliwościami pokarmowymi, takie jedzenie wywołuje bóle brzucha, wzdęcia i biegunkę4.

Jeśli cierpisz na nadwrażliwość pokarmową, uniknij pikantnych potraw. Możesz zażegnać dolegliwości jelitne i poprawić jakość życia. To prosta droga do zdrowia dla Twoich jelit4.

Jak wprowadzać nowe produkty do diety?

Powinno się uważnie wybierać nowe produkty do diety. Dobrze jest startować od jednego co trzy dni13. Takie podejście pozwala kontrolować, jak organizm reaguje na zmiany.

Ważne jest też, by sięgnąć po produkty bogate w dobre składniki. Do takich wartości należą m.in. witamina A, C czy błonnik13.

Należy pamiętać, że poszerzanie diety należy robić powoli. Dzięki temu można zniwelować ewentualne reakcje niepożądane. Chodzi np. o problemy z jelitami.

Nowe produkty wprowadzaj w małych ilościach. Obserwuj, jak organizm reaguje przez kilka dni14. Na początek wybierz owoce i warzywa. Dostarczają one ważnych witamin i minerałów13.

Dzieciom czasem potrzeba kilku prób, by przekonać się do nowych smaków13. Warzywa i owoce różnych kolorów są pełne wartości odżywczych13.

Poczatkowo daj dziecku gładkie przetwory. Stopniowo włączaj zarówno proste, jak i bardziej złożone potrawy, biorąc pod uwagę wiek malucha15.

Bądź czujny na reakcje alergiczne. Jeśli zauważysz objawy, takie jak swędzenie czy trudności z oddychaniem, natychmiast skontaktuj się z lekarzem14.

Przepisy dla osób z nietolerancją pokarmową

Gotowanie w domu z odpowiednimi przepisami jest smaczne i zdrowe dla tych, którzy mają nietolerancję pokarmową. Ważne jest, aby wybierać produkty niskofermentujące i stosować odpowiednie metody kulinarne. Przykładowe dania to omlet ze szpinakiem, sałatki z kurczakiem i ryby z warzywami. Takie potrawy są nie tylko zdrowe, ale też minimalizują ryzyko problemów ze zdrowiem.

Przykładowe przepisy

Oto kilka przepisów, które pomogą osobom z nietolerancją:

  • Omlet ze szpinakiem: Ubijamy jaja i dodajemy szpinak, sól oraz pieprz. Następnie smażymy na oliwie.
  • Sałatka z kurczakiem: Kroimy grillowanego kurczaka i dodajemy do sałatki. W misce łączymy sałatę, pomidory, ogórki, oliwki i polewamy dressingiem.
  • Ryba z warzywami: Filet ryby kładziemy na blaszce, obkładamy warzywami i pieczemy 20 minut.

Porady kulinarne

Aby unikać problemów związanych z nietolerancją pokarmową, warto pamiętać o kilku ważnych zasadach:

  1. Metody parzenia i pieczenia w folii zachowują najwięcej wartości odżywczych.
  2. Unikajmy żywności wysoko przetworzonej oraz z glutenu i laktozą. Po jej spożyciu do 20% osób ma problemy4.
  3. Wybierajmy niskofermentujące węglowodany, takie jak ryż czy ziemniaki, aby uniknąć problemów żołądkowych.

Uprawianie zdrowego gotowania i stosowanie przemyślanych przepisów bezglutenowych może zdecydowanie poprawić komfort życia osób z nietolerancją. Pozwala to na cieszenie się smacznymi, zdrowymi daniami.

Znaczenie błonnika w diecie dla wrażliwości pokarmowej

Błonnik jest bardzo ważny dla naszego zdrowia jelit i całości organizmu. Dorośli powinni codziennie spożywać od 18 do 38 g błonnika. Organizacje takie jak WHO i EFSA zalecają 25 g na dobę16.

Źródła błonnika

Wiele pełnoziarnistych produktów zbożowych jest bogatych w błonnik. Należą do nich otręby pszenne, siemię lniane i płatki jęczmienne. Dodatkowe, cenne źródła to nasiona roślin strączkowych, orzechy, owoce suszone i ryż brązowy16.

Zdecydowanie warto do diety włączyć nasiona chia i siemię lniane. Są one specjalnie wysokobłonnikowe17.

Korzyści dla zdrowia jelit

Błonnik poprawia zdrowie jelit. Wspiera mięśnie jelit i reguluje przepływ pokarmu17.

Błonnik może obniżyć poziom glukozy i insuliny we krwi. Ta dobra właściwość jest głównie efektem błonnika rozpuszczalnego, np. z płatków owsianych16.

Dodatkowo, błonnik pomaga w zaparciach dzięki temu, że przyspiesza trawienie. Redukuje też poziom złego cholesterolu w organizmie17.

Wpływa to pozytywnie na układ sercowo-naczyniowy oraz gospodarkę hormonalną. Spożycie błonnika, zarówno rozpuszczalnego jak i nierozpuszczalnego, jest ważne dla zdrowia. Ich równowaga jest kluczem16.

Czytaj  Czy warto jeść ciemną czekoladę? Jakie są jej zalety dla zdrowia?

Rola probiotyków w diecie

Probiotyki pomagają utrzymać jelita w zdrowiu. Pomagają one walczyć z bakteriami, które powodują biegunkę u dzieci18. Są także skuteczne w ochronie jelit przed złą reakcją na antybiotyki i innymi infekcjami18. Pokarmy z probiotykami wzmacniają nasze naturalne odporność, chroniąc nas przed chorobami i stanami zapalnymi19.

Jelita pełne są różnych bakterii, które wpływają na zdrowie. Niektóre probiotyki, jak Lactobacillus rhamnosus GG, obniżają ryzyko biegunki, gdy podróżujemy18. Dodatek probiotyków do diety pomaga naszym jelitom być silniejszymi, uodporniając je19.

Jeść dużo błonnika, probiotyków, i fermentowanych produktów to zdrowy wybór. Jogurt, kefir, kiszonki czy kombucha są doskonałymi źródłami probiotyków. Dlatego ważne jest, by je regularnie spożywać19.

Saccharomyces boulardii jest skuteczny w zapobieganiu biegunce oraz wspiera nasz układ pokarmowy. Studia pokazały, że im więcej różnych bakterii w jelitach, tym odporność, metabolizm i zdrowie jest lepsze1819. Korzystamy to z tego stosując probiotyki w diecie.

Korzyści stosowania probiotykówStatystyki
Zapobieganie biegunkom rotawirusowym u dzieci23,6%18
Zapobieganie biegunce podróżnych10%18
Wsparcie układu odpornościowegoRóżnorodność bakterii19
Profilaktyka stanów zapalnych i nowotworów24%18
Wpływ na zdrowie mikrobiomu jelitowegoRóżnorodność mikroorganizmów19

Chude białko i jego znaczenie

Chude białko to ważny element diety dla osób z wrażliwością jelitową. Pomaga w regeneracji tkanek i ma dobry wpływ na trawienie i hormony20. Jest kluczowe dla zdrowia metabolicznego, utrzymuje poziom glukozy i tłuszczów we krwi21. Zaleca się, by białko stanowiło 15-20% kalorii w diecie, nawet dla osób z cukrzycą21.

Źródła chudego białka

Do źródeł chudego białka należą mięso, np. kurczak i indyk, ryby, tofu oraz jaja20. Te produkty pomagają w budowie mięśni i uczuciu sytości22. Źródła roślinnego białka, jak fasola i orzechy, dostarczają także błonnika i tłuszczów20.

Wpływ na organizm

Chude białko ma wiele zalet dla organizmu. Pomaga w odbudowie tkanek i stabilizuje cukier we krwi, co jest ważne dla diabetyków21. Jest niezbędne dla osób aktywnych, pomaga zachować mięśnie i poprawia trening22. Dodanie go do diety to krok ku zdrowszemu życiu i lepszemu samopoczuciu.

FAQ

Co to jest dieta dla wrażliwości pokarmowej?

Dieta ta to specjalny plan żywieniowy. Obejmuje produkty, które nie powodują negatywnych reakcji. Takie jak wzdęcia, biegunka czy bóle brzucha. Ważne jest unikanie alergenów, np. gluten czy laktoza.I ważne jest dodawanie do diety błonnika, probiotyków, chudego białka i kwasów tłuszczowych omega-3. Te składniki korzystnie wpływają na nasz organizm.

Czym jest dieta eliminacyjna?

To metoda rozpoznawania i leczenia nietolerancji pokarmowej. Polega na wyeliminowaniu podejrzanych składników z diety na kilka tygodni. Następnie, stopniowe ich dodawanie po to, by obserwować organizm.

Jakie są najczęstsze objawy nietolerancji pokarmowej?

Do częstych symptomów zaliczamy bóle brzucha i wzdęcia. Oprócz tego, mogą występować problemy z wypróżnianiem. Na przykład biegunka lub zaparcia. Często odczuwa się też uczucie pełności i zmęczenie.Może pojawić się śluz w kale oraz uczucie wodnistej treści brzucha po jedzeniu.

Jak przebiega diagnostyka nietolerancji pokarmowych?

Jej część stanowią różne testy i badania. Na przykład badania krwi oraz testy oddechowe. Istotne są także badania kału. Wszystko to jest wykonywane pod okiem lekarza specjalisty.

Jak stworzyć plan żywieniowy dla osób z wrażliwością pokarmową?

Plan żywieniowy powinien zawierać dużo błonnika i probiotyków. Należy także dodać chude białko. Ważne jest, by być dobrze nawodnionym.Dieta powinna składać się z niewielkich i regularnych posiłków. Zdrowe przygotowanie posiłków także ma znaczenie.

Jakie produkty są bezpieczne dla osób z nietolerancją pokarmową?

Bezpieczne są produkty bez glutenu i te nisko przetworzone. Dobre są ryż, orzechy, warzywa oraz mięso drobiowe i ryby. Po konsultacji ze specjalistą zalecane są także kefir czy jogurt naturalny.

Jakie produkty należy unikać przy nietolerancji pokarmowej?

Trzeba unikać produktów z glutenem, laktozą, soją oraz jajami i rybami. Produkty przetworzone, bogate w trans i nasycone tłuszcze, także powinno się omijać. Ostra żywność może drażnić błony jelitowe.

Jak prawidłowo wprowadzać nowe produkty do diety?

Nowe produkty dodawajmy stopniowo, po jednym na trzy dni. To pozwoli zauważyć, jak organizm na nie reaguje. Potem wiemy, które z nich się sprawdzają.

Jakie są przykładowe przepisy dla osób z nietolerancją pokarmową?

Można przyrządzić omlet ze szpinakiem. Oraz sałatki z kurczakiem z grilla. Ryby pieczone z warzywami także są dobrym pomysłem.Dobre są też dania z ryżu, komosy ryżowej czy mąki owsianej. Unikamy produktów, które źródła węglowodanów się szybko nie trawią.

Jakie jest znaczenie błonnika w diecie dla wrażliwości pokarmowej?

Błonnik wspiera zdrowie jelit. Reguluje przepływ pokarmu i pomaga bakteriom w jelitach. Znajdziemy go w warzywach, owocach oraz pełnoziarnistym pieczywie.

Jaką rolę pełnią probiotyki w diecie?

Probiotyki dbają o zdrową mikroflorę jelit. Wzmocniona flora jelitowa poprawia odporność. Pożywne probiotyki znajdziemy w jogurcie naturalnym, kefirze, kiszonych rzeczach i napojach fermentowanych.

Skąd czerpać chude źródła białka?

Chude białko znajdziemy w kurczaku, indyku czy rybach. Dobre jest też tofu i jaja. Są one niezbędne dla regeneracji tkanki i budowy mięśni.

Linki do źródeł

  1. https://krainasosny.pl/dieta-low-fodmap-skuteczne-rozwiazanie-dla-osob-z-wrazliwoscia-na-spozywanie-niektorych-weglowodanow
  2. https://www.klinwet.pl/2023-02-09/nadwrazliwosc-na-pokarm-u-psa-na-co-zwrocic-uwage
  3. http://www.h-ph.pl/hyg-pdf.php?r=2021&n=1&s=001
  4. https://centrumrespo.pl/dietetyka-kliniczna/alergia-a-nietolerancja-pokarmowa-musisz-wiedziec/
  5. https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/nietolerancja-pokarmowa-objawy-i-leczenie,6950,n,192
  6. https://diag.pl/pacjent/artykuly/nietolerancje-pokarmowe/
  7. https://dermedik.pl/diagnostyka-nietolerancji-pokarmowych-test-food-detective/
  8. https://supermenu.com.pl/blog/dieta-w-zespole-jelita-drazliwego-ibs-zasady-i-zalecenia/
  9. https://krainasosny.pl/dieta-low-fodmap-skuteczne-rozwiazanie-dla-osob-z-wrazliwoscia-na-spozywanie-niektorych-weglowodanow/
  10. https://www.medonet.pl/nietolerancje-pokarmowe—czesciej-niz-myslimy,artykul,28458433.html
  11. https://poradniaengram.pl/blog/rola-diety-sensorycznej-w-minimalizowaniu-wybiorczosci-pokarmowej
  12. https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/168572,nadwrazliwosc-na-pokarmy
  13. https://www.zdrowystartwprzyszlosc.pl/jak-wprowadzac-pokarmy-stale-dla-niemowlat-poznaj-10-sposobow
  14. https://www.budujmase.pl/diety/o-dietach/dieta-eliminacyjna-podstawowe-zasady.html
  15. https://www.bobovita.pl/zywienie-i-rozwoj/5-6-miesiecy/artykuly-i-porady/rozszerzanie-diety-czas-na-owoce
  16. https://dietetykpowszechny.pl/blonnik-pokarmowy-funkcje-zalety-zrodla-w-diecie/
  17. https://medidieta.pl/blog/blonnik-pokarmowy-funkcje-produkty-bogate-w-blonnik/
  18. https://kwitteam.pl/probiotyki-i-ich-znaczenie-cz-4/
  19. https://telemedi.com/pl/poradnik/dlaczego-mikrobiom-jest-kluczowy-dla-zdrowia-jelit/
  20. https://timcatering.pl/blog/dieta-a-hormony-zywnosc-wplywajaca-na-uklad-hormonalny
  21. https://www.mp.pl/cukrzyca/dietaiwysilek/67051,dieta-cukrzycowa
  22. https://www.diabetes.ascensia.pl/poznaj-cukrzyce1/type-1/jemy-zdrowo/zdrowe-zywienie-jest-wazne

Podobne wpisy